به نقل از «فرارو»

محسن هاشمی: پس از فتح خرمشهر پایان جنگ امکان نداشت

تاریخ انتشار: ۳ خرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۸۱۷۸۰۷

آیا پس از فتح خرمشهر فرصتی برای صلح و پایان دادن به جنگ تحمیلی پدیدار شده بود؟ این پرسش یکی از مهم‌ترین ابهاماتی است که در خصوص جنگ مطرح می‌شود. حسن روحانی رییس‌جمهور سابق کشورمان در گفت‌وگویی که مردادماه ۹۳ صورت داده، به برخی مخالفت‌ها در ارتش پس از فتح خرمشهر اشاره می‌کند. در واقع براساس روایت حسن روحانی، ارتش خواستار پایان دادن به جنگ پس از فتح خرمشهر بوده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

روحانی در عین حال اشاره می‌کند که هیچ تضمینی برای عدم تجاوز دوباره صدام وجود نداشت که مبتنی بر آن بتوان اقدام به برنامه‌ریزی برای صلح کرد.

به گزارش اعتماد، حضور هیات‌های میانجی از سوی سازمان کنفرانس اسلامی و برخی رهبران کشور‌های اسلامی هم عملا فاقد تضمین خاصی بود. رسانه‌های غربی و عربی، اما در کشاکش روز‌های منتهی به فتح خرمشهر اعلام می‌کردند که کشور‌های عربی پذیرفته‌اند خسارتی بین ۳۰ تا ۵۰ میلیارد را به عنوان غرامت پرداخت کنند. همه این گزاره‌ها بهانه‌ای است که ما را به جلسه گفتگو با محسن هاشمی فرزند آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی و یکی از مهم‌ترین چهره‌ها در جنگ ۸ ساله می‌کشاند تا روایتی از همه احتمالات برای مخاطبان فراهم شود. هاشمی با استناد به خاطرات پدرش اعلام می‌کند، هیچ تضمین عینی برای پایان دادن به جنگ پس از فتح خرمشهر وجود نداشت که ایران مبتنی بر آن بتواند به صلح با صدامی فکر کند که جز تجاوز و جنگ و درگیری فکر دیگری نداشت.

ابهامات فراوانی درباره امکان پایان دادن به جنگ پس از فتح خرمشهر مطرح می‌شود. آیا آیت‌الله هرگز در این زمینه صحبتی کرده بودند؟

همانطور که مستحضرید جنگ در اواخر شهریورماه یا اوایل مهرماه ۵۹ شروع شد؛ نیمه اول سال ۶۰ پس از جنگ در داخل ایران هم بحران‌های سیاسی دامنه‌داری وجود داشت؛ ازجمله اختلافات میان رییس‌جمهوری (بنی‌صدر) و مجلس وقت. این مشکلات باعث شده بود به مقوله جنگ توجه جدی نشود. روندی که باعث شد ارتش عراق به داخل کشور وارد شود و خونین‌شهر را اشغال کند. ترور آیت‌الله خامنه‌ای، ماجرای انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی و شهدای ۷ تیر و متعاقب آن ترور شهیدان رجایی و باهنر به عنوان رییس‌جمهور و نخست‌وزیر، کشور را وارد دوره‌ای از بحران‌های پی‌درپی کرد. با حل این مشکلات، در نیمه دوم سال ۶۰ کشور ثبات بیشتری پیدا کرد. آرامش در حوزه سیاسی باعث هماهنگی بیشتر در جبهه‌های نبرد در سال ۶۱ شد. پس از عزل بنی‌صدر و فرار او از کشور و افزایش همکاری سپاه، ارتش، بسیج و نیرو‌های مردمی زمینه فتوحات تازه‌ای در کشور ایجاد شد. این روند ابتدا در تاریخ ۵ مهرماه ۶۰ منجر به حصر آبادان شد، اما آزادسازی خرمشهر تا ۳ خرداد ۶۱ طول کشید.

خاطرتان هست در ماه‌ها و هفته‌های منتهی به ۳ خرداد ۶۱ چه تحولاتی در کشور پشت سر گذاشته شد؟

اگر اشتباه نکنم نیمه‌شب ۱۰ اردیبهشت سال ۶۱ بود که پس از عملیات فتح‌المبین، عملیات بیت‌المقدس آغاز و توفان عظیمی علیه صدامیان شکل گرفت. رزمندگان ایرانی از کارون گذشتند و دشمن را در فاصله غرب کارون و جاده اهواز- خرمشهر تار و مار کردند و بقایای دشمن را فراری دادند. هدف اصلی این عملیات هم آزادسازی خرمشهر بود. این مهم محقق شد و خبر آزادسازی در سوم خرداد ایران را غرق شادی و سرور کرد.

پس از آزادسازی خرمشهر بسیاری معتقدند که می‌شد به سمت صلح و پایان جنگ حرکت کرد. چرا این روند محقق نشد؟ حسن روحانی در یکی از گفت‌وگوهایش اعلام کرده که ارتش خواستار پایان جنگ بوده است؟

پس از فتح خرمشهر و غنایم زیادی که نصیب ایران شد، موضوع راهبرد آینده مطرح شد. با توجه به اینکه صدامیان هنوز بخش‌هایی از کشور را در دست داشتند، پایان جنگ امکان نداشت. از سوی دیگر صدامیان تبلیغ می‌کردند که به دنبال صلح و پایان جنگ هستند، اما مناطقی را در اشغال خود داشتند. در آن برهه در اثر تبلیغاتی که در عراق صورت می‌گرفت، رسانه‌های غربی هم تلاش کردند ایران را جنگ‌طلب نشان دهند. اینگونه فضاسازی کردند که عراق خواهان صلح است، اما ایران زیر بار صلح نمی‌رود که البته درست نبود. در حالی که عراق تنها نقاط آسیب‌پذیر را رها کرده بود. به همین دلیل امام (ره) هم دستور دادند با توجه به اینکه بخش‌هایی از ایران در دست عراقی‌هاست، توقف جنگ جایز نیست. امام (ره) حتی طرح این موضوع را هم درست ندانسته و باعث افت روحیه رزمندگان می‌دانستند. در آن زمان دشمنان انقلاب که مجموعه‌ای از اعراب و... بودند به دنبال فرصتی می‌گشتند تا ارتش صدام را بازسازی کنند. توقف جنگ در آن زمان این فرصت را در اختیار آن‌ها قرار می‌داد. اغلب رزمندگان هم به دنبال آن بودند تا جنگ را به گونه‌ای برنامه‌ریزی کنند که صدام از خاک ایران خارج شود.

آیا فقط بحث آزادسازی مناطق اشغالی ایران مطرح بود یا اینکه فتح مناطقی از عراق هم مطرح بود؟

این بحث مطرح شد که ایران نقاطی را بگیرد تا صدام وادار به صلح شود. اما امام (ره) اعلام کردند ورود به خاک عراق را صلاح نمی‌دانند. مثلا معتقد بودند این رفتار باعث تحریک عواطف مردم عراق به نفع عراقی‌ها می‌شود. یا باعث تحریک حس ناسیونالیستی کشور‌های عربی به نفع صدام می‌شود. ضمن اینکه ورود به خاک عراق را باعث صدمه دیدن مردم عراق می‌دانستند. حتی امکان داشت که با ورود ایران کشور‌های غربی هم وارد جبهه جنگ شوند. به همین دلیل اجازه ورود به خاک عراق داده نشد.

اما ایران در سال‌های بعد مناطقی مانند فاو و... را گرفت. این روند چگونه شکل گرفت؟

در برهه‌ای امام (ره) تصمیم گرفتند برای پیدا کردن دست بالا بدون اینکه ایران وارد شهر‌های عراق شود، مناطقی از عراق را اشغال کند. به این دلیل از سال ۶۲ و در جریان عملیات والفجر اولین حکم فرماندهی جنگ به نام آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی نوشته شد.

پس از فتح خرمشهر شاهد حضور برخی هیات‌های میانجی هم در ایران هستیم. در آن برهه شایعاتی هم شکل گرفت که این هیات‌ها حاضرند خسارت جنگ را هم بدهند. این ادعا‌ها درست بود؟

بله درست است؛ برخی هیات‌های میانجی به ایران آمدند و همزمان شایعاتی هم شکل گرفت. برخی منابع نامعلوم عنوان می‌کردند کشور‌های عربی پذیرفتند خسارات جنگ را به ایران بدهند.

حسن روحانی هم که در آن زمان رییس کمیسیون دفاعی مجلس بود به این موضوع اشاره می‌کند.

این موضوع کاملا شایعه بود و جدی نبود، اتفاقا زمانی که مطرح می‌شد برای روحیه رزمندگان ایرانی مشکل ایجاد می‌کرد. این شایعات برای پرداخت خسارات جنگ در فضایی مطرح شد که حتی میانجی‌ها هم یک چنین مسائلی را مطرح نمی‌کردند، اما فضاسازی‌هایی در رسانه‌های خارجی در این زمینه مطرح می‌شد. آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی در مقدمه‌ای بر یکی از خاطرات خود می‌نویسند: «دشمنان از این حربه استفاده می‌کردند؛ معمولا از قول منابع نامعلوم شایع می‌کردند، حامیان سابق عراق آماده پرداخت خسارات جنگ هستند. از طریق یک چنین فضایی آمد و رفت میانجی‌ها شروع شد. از سوی سازمان کنفرانس اسلامی، هیات مهمی مرکب از سران چند کشور اسلامی آمدند. افراد، جداگانه از سوی دولت‌ها و سازمان‌های جهانی هم می‌آمدند. پیغام‌ها و تلفن‌ها فراوان بود و برای تحت فشار گذاشتن ایران بزرگ می‌شدند. قابل توجه اینکه هیچ‌کدام از این‌ها پیشنهادی که بتواند بخشی از مطالبات مردم و حقوق مسلم ایران را تامین کند، نداشتند. حتی حاضر نبودند تضمینی بدهند که عراق پس از بازسازی نیروهایش، دوباره دست به تجاوز نزند. بنابراین نظر برخی از کارشناسان این شد که این‌ها بیشتر برای وقت‌کشی و تاخیر پیشروی ایران و خرید زمان برای آمادگی بعث عراق و... می‌آیند. در عین حال ایران هیچگاه مانع حضور میانجی‌ها نشد که تا آخر هم ادامه داشت. در این اخبار حتی به مبلغ خسارت بدون کارشناسی هم اشاره می‌کردند و باعث تحریک و خشم رزمندگان می‌شد. من، چون در مجلس حضور داشتم و سخنگوی شورای دفاع بودم بیش از دیگران مورد مراجعات اینگونه بودم.» موارد زیادی از این توضیحات در خاطرات سال ۶۱ آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی وجود دارد. نتیجه نهایی مذاکرات این شد که باید صدام را از خاک ایران بیرون کنیم، مگر اینکه تضمینی برای عدم اشغالگری صدام ارایه شود. تضمینی که تا سال ۶۷ هرگز ارایه نشد.

منبع: فرارو

کلیدواژه: آزادسازی خرمشهر قیمت طلا و ارز قیمت موبایل آیت الله هاشمی رفسنجانی پایان دادن به جنگ پس از فتح خرمشهر حسن روحانی پایان جنگ شکل گرفت هیات ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۸۱۷۸۰۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

حمله اسرائیل ارزش چندانی نداشت و مسئولیت آن را هم نپذیرفتند/ کسی که زیر میز دیپلماسی زد آمریکا بود و نه ایران

 

بین الملل تابناک: امروز دوشنبه، ۰۳ ارديبهشت ۱۴۰۳ نشست خبری سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی برگزار شد و ناصر کنعانی در آخرین نشست هفتگی با خبرنگاران به پرسش‌های خبرنگاران داخلی و خارجی پیرامون مسائل مختلف سیاست خارجی پاسخ داد.

ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه صبح امروز (دوشنبه) در نشست خبری هفتگی خود با خبرنگاران در خصوص هماهنگی دیپلماسی و میدان در عملیات وعده صادق، اظهارداشت: متعاقب اقدام جنایتکارانه رژیم صهیونیستی علیه مقر دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران در دمشق که طبیعتا رخدادی غیرقانونی، نقض فاحش مقرارت بین المللی، کنوانسیون‌های وین و البته نقض تمامیت ارضی یک کشور عضو سازمان ملل بود، مورد محکومیت ایران قرار گرفت.

وی گفت: ابران در حوزه دیپلماتیک و در قالب دو و چندجانبه مورد پیگیری قرار داد و دستگاه دیپلماسی به صورت حرفه‌ای پیگیری‌های لازم را انجام داد و اینکه کمتر از ۲۴ ساعت این موضوع در شورای امنیت سازمان ملل به بحث گذاشته شد نتیجه اقدامات دیپلماتیک ایران بود. ایران نیز نشان داد که به سازوکارهای بین‌المللی احترام می‌گذارد اما به رغم اقدامات حرفه‌ای ایران، آمریکا، انگلیس و فرانسه با مداخله در وظیفه قانونی شورای امنیت مانع تصویب قطعنامه در محکومیت رژیم صهیونیستی شدند و این حداقل اقدام شورای امنیت می‌توانست باشد.

کنعانی افزود: ایران مصمم بود نقض فاحش کنوانسیون‌های وین را تبیین کند و دستگاه دیپلماسی در دیپلماسی فشرده و سنگین در تماس های متعدد و دو سفر وزیر امور خارجه و البته مکاتبات صورت گرفته با مجامع بین‌المللی و اقدامات زیادی که از سوی سفارتخانه‌های ایران صورت گرفته، نشان از تلاش دستگاه دیپلماسی برای تبیین اقدام ناقض قوانین بین‌المللی رژیم صهیونسیتی دارد.

سخنگوی وزارت امور خارجه بیان کرد: هماهنگی میان دستگاه دیپلماسی و ستاد کل نیروهای مسلح نتیجه بسیار درخشانی را برای دولت ایران در سطح جهانی به ثبت رساند. ایران به عنوان عضوی پایبند به منشور ملل اثبات کرد که می‌خواهد متجاوز به تمامیت ارضی خود را در سازوکارهای بین‌المللی تنبیه کند اما متاسفانه با دخالت آمریکا و چند کشور دیگر شورای امنیت از انجام وظیفه خود بازماند.

وی گفت: در نهایت جمهوری اسلامی ایران در اقدامی مشروع و قانونی، دو مقر نظامی رژیم صهیونیستی را هدف قرار داد تا متجاوز مورد تنبیه قرار گیرد.

کنعانی بیان کرد: عامل بی ثباتی در منطقه وجود رژیم صهیونیستی و جنایات ضدبشری این رژیم است. حمایت از مساله فلسطین یک وظیفه حقوقی برای همه دولت ها و کشورها است.

پاداش آمریکا به رژیم جنایت‌کار اسرائیل

سخنگوی وزارت امور خارجه بیان کرد: دولت آمریکا از ابتدای بحران جاری در غزه بخشی از این بحران بوده و هست و اگر حمایت های نامحدود آمریکا نبود اساسا رژیم صهیونسیتی امکان حمله علیه مردم فلسطین را حتی برای یک روز هم نداشت. کمک‌های مالی هنگفت آمریکا به رژیم صهیونیستی چیزی جز پاداش به این رژیم جنایتکار نیست. 

وی افزود: آیا ملت آمریکا می‌پذیرد که دولت آمریکا اعتبار خود را اینگونه به رژیم بازنده و جنایتکار صهیونیستی گره بزند؟ اما اتفاقی که اخیرا رخداد ارزش چندانی نداشت و حتی رژیم صهیونسیتی هم بر روی آن کار تبلیغاتی انجام نداد چرا که ارزش این را نداشت. ریزپرنده‌هایی بودند که در صدد عملیات ایذایی برآمدند که مورد هدف سامانه دفاعی ایران قرار گرفت و دشمن نتوانست از این اقدام منفعتی کسب کند.

کنعانی تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران اثبات کرده که در تأمین امنیت ملی ملاحظه هیچ طرفی را نخواهد کرد و ایران در راستای تداوم اقدامات خود، کماکان در قالب قوانین و مقررات بین المللی از امنیت ملی دفاع خواهد کرد.

سخنگوی وزارت امور خارجه گفت: اساسا ایران برای تامین حقوق ملت به ویژه در موضوع رفع تحریم‌های ظالمانه آمریکا از همه توان دیپلماتیک خود استفاده کرده و هیچ‌گاه از این روش‌ها کناره‌گیری نکرده است. کسی که زیر میز دیپلماسی زد آمریکا بود و نه ایران و شرکای اروپایی آمریکا هم نتوانستند به تعهدات خود عمل و خلا نبود آمریکا را جبران کنند. ما در مسیر احقاق حقوق ملت در قالب توافق برجام از تمام توان دیپلماتیک خود استفاده کرده و خواهیم کرد و در نشست‌های بین‌المللی نیز همچنان موضوع مذاکرات رفع تحریم‌ها مطرح می‌شود.

وی ادامه داد: این موضوع توسط دیگر طرف‌ها نیز مطرح می‌شود و جمهوری اسلامی ایران نیز مواضع خود را بیان می‌کند و در حاشیه نشست شورای امنیت سازمان ملل نیز این مساله در گفت‌وگوهایی که داشتیم مطرح شده است.

کنعانی بیان کرد: امنیت در قفقاز جنوبی از اولویت‌های مهم دستگاه دیپلماسی و دیگر نهادهای ذی ربط ایران است و این موضوع بر امنیت منطقه اثرگذار است. حضور نظامی خارجی کمکی به صلح، ثبات و امنیت و تامین منافع کشورهای منطقه نمی‌کند. رویکردی که منجر به تقویت نظامی گری در منطقه قفقاز شود منجر به پیچیده شدن و آسیب زدن به امنیت آن منطقه می‌شود و ایران با آن مخالف است.

سخنگوی وزارت امور خارجه بیان کرد: اگر اقداماتی به منظور تحریم بیشتر ایران انجام گیرد به عنوان پاداشی برای رژیم تجاوزگر صهیونیستی به حساب می آید و اقدامی غیرقانونی علیه دولتی است که در چارچوب اقدامی قانونی برای بازدارندگی رژیمی متجاوز عمل کرده است. 

وی ادامه داد: جای تاسف است که اتحادیه اروپا علیه رژیم صهیونیستی که هفت ماه است تجاوزکارانه علیه مردم غزه حمله می‌کند و کشتار و نسل کشی به راه انداخته است، هیچ صحبتی نکردند ولی بحث تحریم‌ علیه ایران را مطرح می‌کنند که اگر چنین کنند به عنوان اقدامی شرم آور در تاریخ به ثبت می رسانند.  

کنعانی افزود: خوشبختانه مجموعه تلاش‌های انجام شده از سوی جمهوری اسلامی ایران ما شاهد نتیجه بخش بودن تلاش‌ها بودیم و از امروز شاهد پرواز حجاج از ایران به عربستان بودیم. اساسا موضوع زیارت عمره مفرده شهروندان ایرانی جزو اولین توافقات اولیه میان ایران و عربستان بود، اما در حوزه تکنیکی و اجرایی طرفین دچار برخی نارسایی‌ها شدند که با مذاکرات صورت گرفته موانع برطرف شد.